نویسنده: زید جیلانی
مترجم: ایمان احسانی*
اشاره: اعضای محافظه‌کار و عمدتا جمهوریخواه مجالس نمایندگان در بعضی ایالت‌های
آمریکا، از تصویب لایحه‌ای پشتیبانی کرده‌اند که به بهانه آزادی مذهبی، خواهان
اعمال تبعیض در حق شهروندان، بویژه همجنس‌گراها شده است. این امر بحث و جدل‌های
بسیاری را در میان جامعه آمریکا به دنبال داشته است. مقاله زیر به سابقه تاریخی
استفاده از مذهب و استدلال مذهب‌بنیاد در
تاریخ معاصر آمریکا برای اعمال تبعیض علیه دیگران از جمله بردگان، زنان و سیاهان
اشاره کرده است و در نهایت هشدار می‌دهد که این امر در نهایت هم به نهاد دولت و هم
به نهاد دین آسیب می زند. (مترجم)
* * *
تصمیم ایالت ایندیانا برای تصویب قانونی که به
صاحبان مشاغل و تجارت اجازه می‌دهد تا برای استفاده از آزادی مذهبی، تبعیض اعمال
کنند با واکنش شدیدی مواجه شده است. «مایک پنس» فرماندار جمهوریخواه اصلاحیه‌ای را
امضاء کرد که به گفته او مانع استفاده از این لایحه برای اعمال تبعیض می‌شود.
اما خطوط نبرد برای حق مذهبی ترسیم شده است. هم‌زمان
با آنکه قانونگذاران ایالتی به بحث و جدل برای تصویب اقداماتی مشابه ادامه می‌دهند،
رقبای انتخابات ریاست جمهوری در سال 2016 مانند «جب بوش»، «مارکو روبیو»، «بابی
جیندال»، «ریک سانتوروم»، «بن کارسون» و دیگران برای دفاع از قانون ایندیانا هجوم
آورده‌اند. در لوئیزانا یک نماینده جمهوریخواه لایحه ضعیف‌تری را ارایه کرده است
که مشخصا ازدواج را هدف گرفته است و قصد دارد به صاحبان مشاغل اجازه دهد علیه
ازدواج همجنس‌گراها تبعیض قائل شوند و از
اعطای مزایای کارکنانی که همجنس‌گرا هستند صرفنظر کنند.
در همه این موارد برای توجیه حق تبعیض قایل شدن،
از باور مذهبی استفاده شده است. حامیان این شیوه استدلال می‌کنند که حمایت‌های
قانون اساسی برای آزادی مذهبی کافی نیستند و این قوانین جدید (که هدفش معاف کردن
صاحبان مشاغل از قوانین جهت استفاده از آزادی مذهبی است) ضروری‌اند. تعجبی ندارد
که این قوانین در همان زمانی در حال تکثیر شدن‌اند که برابری در ازدواج به آهستگی
در کل کشور، در حال تبدیل شدن به قانون است.
در هر حال جیغ و فریادهای مبتی بر آزادی مذهبی و
حق مبتنی بر مذهب، برای انجام رفتار تبعیض آمیز و زیان‌بار چیز جدیدی نیست. قرن‌ها
از مذهب به عنوان سپری برای انجام رفتار زیان بار استفاده و سوء استفاده شده است
تا همه چیز از بردگی گرفته تا خشونت جنسی و «قوانین جیم کرو»1 (که دستور جداسازی نژادی
در همه تاسیسات عمومی ایالات جنوبی آمریکا طی سال‌های ۱۸۹۰ تا ۱۹۶۵ را صادر می‌کرد)
توجیه شود.
حامیان مذهبی برده‌داری
در کتاب‌های تاریخ امروزی، اعمال اخلاقی حامیان
لغو برده‌داری (که بسیاری از آن‌ها مسیحیانی دیندار بودند) کاملا مستند شده است و نشان
می‌دهد که چگونه برای آزادی میلیون‌ها انسانی که به بردگی گرفته شده بودند، از
انجیل استفاده شد. به هر حال در همان زمان که مخالفان برده‌داری از کتاب مقدس برای
رسیدن به هدف‌شان استفاده می‌کردند بسیاری از مخالفان آن‌ها که طرفدار برده‌داری
بودند نیز به سنت‌های کتاب مقدس متوسل می‌شدند.
در سال ۱۸۵۲ نویسنده‌ای به نام «یوشا پریست»، کتابی
منتشر کرد با عنوان «دفاع انجیل از برده‌داری: منشا،
تقدیر و تاریخ نژاد سیاه». مقدمه ناشر این عقیده را بیان
می کند که: «نهاد برده‌داری، فرمانِ خداوندِ قادرِ مطلق در عصر
پدرسالاری بود. و برده‌داری در تنها قانون ملی‌ای که از خدا سرچشمه می‌گرفت لحاظ
شد، قانونی بودن‌اش به رسمیت شناخته شد و هنگامی که منجی ما (مسیح) روی زمین بود تکالیف
نسبی۴ اش را تخفیف داد». (اینجا+)
«پریست» آزادانه با استناد به مثال‌هایی از بردگی
که در انجیل تقدیس شده است می‌نویسد: «اگر از طرفی خدا به طور قانونی تائید کرده باشد که نژاد «حام»۱
(پسر نوح و پدر قوم کنعان) بردگی کند و از طرف دیگر به بردگی گرفتن یک نفر یا یک نژاد گناهی شنیع
باشد، چطور می‌توان تائید خدا را شامل آن دانست؟ ... خدا نه هرگز گناه را مقدس می‌داند
و نه برای پیش بردن اهدافش به شرور اخلاقی
متوسل می‌شود. چرا ما این طور نتیجه‌گیری نکنیم که به بردگی گرفتن سیاهان گناه
آلود نیست، به شرطی که به صورتی لطیف، پدرانه و با تامل انجام شود»؟
تفاسیر «پریست» از کتاب مقدس بویژه در آمریکای
جنوبی که فرقه‌ای از مسیحیان به نام «باپتیست»ها، از توجیهات مذهبی برای توجیه
برده‌داری حمایت می‌کردند، محبوب بود. کشیش برجسته باپتیست به نام «ریچارد فورمن»
باپتیست‌های سفید را به حمایت از نهاد برده‌داری واداشت. او خطاب به فرماندار
کارولینای جنوبی نوشت: «حقِ
داشتنِ برده، به صراحت در متون مقدس مورد تائید قرار گرفته است». او مشخصا به این امر استناد می‌کند که «به بنی اسرائیلی‌ها
دستور داده شد که بردگان مرد و دوشیزه خود را از ملل بت‌پرست خریداری کنند. به جز
کنعانی‌ها که باید نابود می‌شدند. و به آن‌ها اعلام شد که افراد خریداری شده برای
همیشه برده آن‌ها و ارث و میراثی برای آن‌ها و فرزندانشان هستند». و این وضع ادامه داشت تا معاهده باپتیست جنوبی
در سال ۱۹۹۵ که در آن، این سازمان بابت موضع سابقش در مورد برده داری عذرخواهی کرد. (اینجا+)
مسلح کردن کتاب مقدس به سود تبعیض جنسیتی
یکی از همایش های اصلی جنبش زنان در سال ۱۸۴۸ به معاهده
«سِنِکا فالز»۳ منجر شد که
بویژه از نقاط عطف در حمایت از حق رای زنان به شمار می رود. در «اعلامیه عواطف» و
توافقاتی که فعالین جنبش بر آن اجماع کردند، به طور ویژه ماده‌ای گنجانده شد که
کسانی را که از کتاب مقدس برای سرکوب حقوق زنان استفاده می‌کردند محکوم می‌کرد: «بر این امر توافق شد که
زمانی بس دراز زن به محدودیت‌هایی که رسم و رسوم فاسد و سوء استفاده از متون مقدس
به دورش می‌کشیدند راضی بود و حالا زمان آن فرا رسیده است که او در قلمرویی بزرگتر
که خالق بزرگ‌اش به او اعطاء کرده حرکت کند».
مخالفین با توسل به آیه‌هایی از کتاب مقدس، که به
زنان و مردان جایگاهی نابرابر می‌داد عقایدشان را با آموزه‌های مذهبی توجیه می‌کردند:
«چه کسانی خواهان رای
دادن زن هستند؟ آن‌ها نه عاشق خدایند و نه به مسیح به عنوان یک مکتب باور دارند. ممکن
است استثناء‌هایی وجود داشته باشد اما اکثریت، تشویق یک کافر را به علاقه خدا و
عشقِ جامعه مسیحی ترجیح می‌دهند. زیرا اکثریت کسانی که از حق رای زن حمایت می‌کنند
گرایش دارند از مقررات بهشت و لذت خانگی رها شوند و به سمت کفر و فساد حرکت کنند». این را کشیش روحانی «جاستین فولتِن» در سال ۱۸۶۹
با لحنی محکم گفت. (اینجا+)
تعصب مذهبی بر علیه زنان آنقدر شدید بود که «الیزابت
کیدی» کتاب «انجیل زنان» را نوشت تا مستقیما سرکوب مذهبی زنان را به چالش بگیرد.
نقدی که این کتاب بر ضد استفاده از مذهب برای توجیه تبعیض علیه زنان کرد، آن قدر
مناقشه برانگیز شد که هم از سوی حامیان تبعیض جنسیتی، و هم از سوی «انجمن ملی
طرفداران حق رای زنان آمریکا» به عنوان خطایی از سوی جنبش زنان محکوم شد. (اینجا+)۵
حامیان مذهبی قوانین «جیم کرو»
علاوه بر حمله‌ای که امروزه در روزگار مدرن از
موضع حق مسیحی برعلیه حقوق همجنسگرایان انجام می‌شود، دفاع قرن بیستمی از قوانین «جیم
کرو» از آخرین موارد استفاده از متن مقدس و آزادی مذهبی برای توجیه تبعیض بود. سناتور دموکرات «تئودور
بیلبو» (۱۹۴۷-۱۸۷۷) از ایمان مذهبی برای جلوگیری از لغو جداسازی نژادی استفاده
کرد. وی در کتابی با عنوان «انتخابت را بکن: جدایی یا یکی شدن» نوشت: «خلوص نژاد هدیه‌ای است از سوی خداوند ... و خداوند با
دانش مطلق‌اش این خلوص را مقدر کرده است و زمانی که بشر این خلوص نژادی را نابود
کند، هرگز نمی تواند رستگار شود».
«جرج
والاس» (۱۹۹۸-۱۹۱۹) فرماندار آلاباما و
طرفدار جدایی نژادی، در سخنرانی مشهورش که با عنوان «تفکیک حالا، تفکیک برای همیشه»
شناخته می‌شود، ۲۷ بار از کلمه خدا استفاده کرد. (اینجا+) «آلن کَندلر» (۱۹۱۰-۱۸۳۴) فرماندار جورجیا گفت: «خدا
آنان را سیاه آفرید و ما نمی‌توانیم با آموزش از آنان مردمانی سفید بسازیم». (اینجا+)
به دنبال یک حکم تاریخی که رای به لغو جداسازی سیاهان از
سفیدها در مدارس عمومی آمریکا می‌داد، «هری بِرد» (۱۹۶۶-۱۸۸۷) در یک سخنرانی گفت
کتب مقدس عهد عتیق از جمله «سِفر پیدایش»۶ و «لاویان»۷، جداسازی
نژادی را موجه می‌دانند.
ضربه‌ای به کلیسا و دولت
هیچ یک از این موارد
استدلال نمی‌کند که ارزش‌های مذهبی نمی‌تواند الهام بخش افراد برای انجام کار خوب
باشد. چهره‌های برجسته‌ای همچون کشیش «مارتین لوترکینگ» و «مادر ترزا» زندگی
میلیون‌ها نفر را بهبود بخشیدند و از متون مقدس برای آزاد کردن افراد استفاده کردند نه برای سرکوب کردن آن‌ها. اما
مرور گذرای تاریخ نشان می‌دهد که استفاده از اولویت مذهبی برای توجیه تبعیض و
سرکوب، ابزار رایجی است. به همین دلیل است که اگرچه قانون اساسی آمریکا حق شما
برای عمل کردن به مذهب تان (آن طور که مناسب می‌دانید) را تضمین می‌کند اما در عین
حال مانع می‌شود که حکومت از این حق برای انکار حقوق افراد استفاده کند. بحث و جدل‌های
فعلی در مورد آزادی مذهبی چندان تازگی ندارد بلکه تنها پوششی است برای انکار حقوق
افراد، روشی کهنه که هم به کلیسا و هم به دولت آسیب می‌زند.
پانویس:
۱- Jim Crow
۲- بنا به
روایت فصل نهم کتاب مقدس یهودیان و مسیحیان «سِفر پیدایش»، حام کوچترین فرزند نوح
بود که وقتی نوح در حالت مستی لخت و عور خوابش برد به برادرانش خبر داد تا بیایند
پدرشان را در آن حالت تماشا کنند. نوح بیدار شد و کنعان فرزند حام را نفرین کرد تا برده برادرانش باشد. در آگاده (تلمود) آمده
است که بر اثر لعن نوح، کنعان، و بنابراین نسل حام، سیاه‌پوست شد. [+] روایت‌های دیگر از این ماجرا اینجاست [+] – م.
۳- Seneca
Falls
۴- relative duties
۵- در ایران نیز، پس از پیروزی انقلاب مشروطه در
نخستین نظام نامه انتخابات مجلس شورای ملی، زنان از حق رأی اعم از انتخاب شدن یا
انتخاب کردن محروم شدند. در سال ۱۳۲۲ طرح اعطای حق رای به زنان از سوی نمایندگان
حزب توده آذربایجان در مجلس ارائه شد. محمد مصدق، در قانون انتخاباتی همچنان زنان
را از حق رأی محروم دانسته بود. وقتی مشاوران مصدق با این استدلال که در قانون
اساسی همه شهروندان برابرند، اعطای حق رأی به زنان را پیشنهاد کردند، علما با
حمایت طلاب و بزرگان اصناف اعتراض کردند که در شرع اسلام حق رأی فقط به مردان داده
شده است. [+] – م.
۶-
Genesis اولین کتاب مقدس عهد عتیق که موسی در سال ۱۴۰۶
قبل از میلاد آن را نوشت- م.
۷-
Leviticus سومین کتاب مقدس عهد عتیق که موسی در سال 1406
قبل از میلاد آن را نوشت- م.
هیچ نظری موجود نیست:
ارسال یک نظر