در میان گفت و گوهایی که این روزها بر سر مجازات اعدام در فضای وبلاگستان به چشم می خورد، علاوه بر آفتی که پیش از این بدان اشاره کردم (سه آفت در پیش فرض گفت و گو بر سر اعدام)، مشکل دیگری به چشمم خورد که ناشی از سوءتفاهم هر فرد نسبت به نگرش طرف مقابل است. به بیان ساده تر شرکت کنندگان در بحث مجازات اعدام، علی رغم ظاهر امر به هیچ وجه به دو گروه «موافقان و مخالفان» تقسیم نمی شوند. این مسئله زمانی مشکل آفرین می شود که هر کس بنابر چهارچوب ذهنی خود به مسئله نگاه کند و در همین چهارچوب شیوه استدلال خود را پی بگیرد، در حالی که طرف مقابل اصولا از جنبه دیگری به ماجرا نگاه می کند. من بنابر تجربیات خود و به صورت فهرست وار تقسیم بندی ویژه ای را برای موافقان و مخالفان اعدام در نظر گرفته ام و در مورد هریک توضیح بسیار مختصری داده ام. این فهرست احتمالا همه جانبه و فراگیر نیست، اما در همین اندازه نیز می تواند نشان دهد که چرا گاهی استدلال های یک طرف گفت و گو به هیچ وجه برای طرف دیگر قابل درک نیست، چه برسد به قابل پذیرش:
دلایل عمده مخالفان اعدام:
- مخالفت با اعدام برپایه باور به «حق حیات»: این دست از مخالفان اعدام باور دارند هر انسانی (لطفا به این پیشوند «هر» دقت کنید: «هر انسانی»)، حق حیات دارد و تحت هیچ شرایطی نباید این «حق»را از او سلب کرد. هرچند پشتوانه تئوری «حق حیات» بسیار گسترده تر از یک اعلامیه توافقی است، با این حال معتقدان به این حق در مواردی به ماده سوم اعلامیه جهانی حقوق بشر نیز ارجاع می دهند که در آن تاکید شده است: «هر کس حق زندگی، آزادی و امنیت شخصی دارد». این گروه احتمالا تحت هیچ شرایطی به مجازات اعدام رضایت نخواهند داد و برای متقاعد ساختن آنها باید بنیان های تئوری اخلاقشان را به چالش کشید.
- مخالف با اعدام به منظور کاهش جرم و جنایت: این گروه از مخالفان اعدام، بیش و پیش از هرگونه داوری تئوریک، عملگرایی را سرلوحه کار خود قرار داده اند و باور دارند مجازات اعدام در عمل نه تنها به کاهش جرم و جنایت نینجامیده، بلکه در مواردی آن را افزایش نیز داده است. این گروه دست کم تا زمانی که این ادعایشان رد نشده باشد، برای پیش گیری از افزایش جرم و جنایت با اعدام مخالفت خواهند کرد. بازتولید خشونت، یکی از زیرمجموعه های این شیوه از مخالفت با اعدام است.
- مخالفت با اعدام به عنوان مجازاتی غیرقابل بازگشت: تردیدی وجود ندارد که اعدام مجازاتی غیرقابل بازگشت است. این حقیقت را نیز همه می دانیم که در موارد بسیاری، متهمان محکوم پس از مدت ها بی گناه شناخته شده اند. به هر حال هیچ گاه نمی توان از صحت اجرای عدالت به صورت صد در صد اطمینان حاصل کرد. بر پایه همین تردیدها نیز گروهی باور دارند اعدام باید متوقف شود، چرا که اگر حتی یک نفر بی گناه به اعدام محکوم شود، هیچ گاه فرصت تجدید نظر در این حکم وجود نخواهد داشت. به بیان دیگر، معتقدان به این استدلال باور دارند حتی یک نمونه اعدام فرد بی گناه آنچنان زشت و غیرقابل بخشش است که برای پرهیز از آن می توان تمامی اعدام ها را متوقف کرد.
- مخالفت با اعدام به عنوان مجازاتی غیرعادلانه: در حال حاضر در غالب کشورهای اجرا کننده اعدام مجازات یک فقره قتل عمد اعدام است. در برابر مجازات ده فقره قتل عمد و یا حتی صدها فقره قتل (یک قتل عام یا نسل کشی) نیز همچنان اعدام است. برخی بدون هیچ احساس انزجاری از نفس مجازات اعدام باور دارند این مجازات نمی تواند تمامی جنایت کاران را به جزایی درخور با جنایاتشان برساند. این گروه برای مثال ترجیح می دهند یک جنایت کار زنجیره ای را به حبس ابد محکوم کنند تا این فرد برای سال های سال در تنهایی و بازداشت کفاره جنایتش را بپردازد.
دلایل عمده موافقان اعدام:
- موافقت با اعدام به عنوان فرمانی الاهی: بزرگترین حامیان اعدام، چه در ایران و چه در دیگر کشورهای جهان چهره های مذهبی هستند. این گروه باور دارند فراتر از تمامی بحث هایی که پیرامون این مجازات شکل می گیرد، باید آن را به اجرا درآورد چرا که این فرمان، فرمانی از جانب خداوند است. این گروه هرچند ممکن است تلاش هایی برای اثبات کارآیی این مجازات داشته باشند، اما برفرض شکست تمامی این تلاش ها همچنان به باور خود پایبند خواهند بود چرا که ریشه آن را فرا زمینی و فراانسانی می دانند. این دست از موافقان اعدام را نیز احتمالا نمی توان قانع کرد مگر اینکه یا آنان را از باورهای مذهبیشان جدا ساخت و یا در چهارچوب یک گفتمان درون دینی امیدوار بود که بتوان از دل همان مذهب مخالفت با اعدام را استخراج کرد.
- موافقت با اعدام به دلیل پیش گیری از رواج جنایت: این گروه، بر خلاف همتایان متناظر خود در میان مخالفان اعدام باور دارند که اجرای این مجازات سبب خواهد شد تا بسیاری از مجرمان از ارتکاب به جنایت پرهیز کنند. این نگاه عملگرایانه نیز می تواند بر پایه مشاهدات تجربی و علمی رد یا تایید شود.
- موافقت با اعدام برای اجرای عدالت: این گروه از موافقان اعدام، فراتر از باورهای مذهبی و یا عملگرایی های سیاستمدارانه، اعدام را مجازاتی اخلاقی می دانند و باور دارند اجرای مجازات اعدام برای برخی مجرمان (مانند یک قاتل) عین عدالت و رفتاری اخلاقی است. گفت و گو با این گروه نیز مانند همتایان خود در میان مخالفان اعدام بیش از هرچیز باید بر روی تئوری های اخلاقی متمرکز شود.
در نهایت بار دیگر تاکید می کنم که این فهرست برگرفته از تجربیات شخصی من در مورد گفت و گوهای موافقان و مخالفان اعدام است. همچنین توضیحاتی که در برابر هریک از گروه های فوق داده شده فهرست وار است و نیازمند تفسیر و تشریح بیشتر است که در آینده باز هم به آن خواهم پرداخت.
- موافقت با اعدام به دلیل پیش گیری از رواج جنایت: این گروه، بر خلاف همتایان متناظر خود در میان مخالفان اعدام باور دارند که اجرای این مجازات سبب خواهد شد تا بسیاری از مجرمان از ارتکاب به جنایت پرهیز کنند. این نگاه عملگرایانه نیز می تواند بر پایه مشاهدات تجربی و علمی رد یا تایید شود.
- موافقت با اعدام برای اجرای عدالت: این گروه از موافقان اعدام، فراتر از باورهای مذهبی و یا عملگرایی های سیاستمدارانه، اعدام را مجازاتی اخلاقی می دانند و باور دارند اجرای مجازات اعدام برای برخی مجرمان (مانند یک قاتل) عین عدالت و رفتاری اخلاقی است. گفت و گو با این گروه نیز مانند همتایان خود در میان مخالفان اعدام بیش از هرچیز باید بر روی تئوری های اخلاقی متمرکز شود.
در نهایت بار دیگر تاکید می کنم که این فهرست برگرفته از تجربیات شخصی من در مورد گفت و گوهای موافقان و مخالفان اعدام است. همچنین توضیحاتی که در برابر هریک از گروه های فوق داده شده فهرست وار است و نیازمند تفسیر و تشریح بیشتر است که در آینده باز هم به آن خواهم پرداخت.
می‌خواستم مطلبی درباره‌ی موافقان و مخالفان اعدام در وب‌لاگم بنویسم. گفتم جست‌وجویی در اینترنت بکنم تا نظر مخالفان و موافقان را بدانم. که از بخت خوشم اولین مطلبی که یافتم مطلب شما بود. مرا از نوشتن بی‌نیاز کردید زیرا بسیار تقسیم‌بندی خوبی بود. سپاسگزارم
پاسخحذف