همین الآن هم یکی از گرانترین بنزین ها را داریم

روزنامه آرمان در شماره 1502 -روز سه شنبه 16 آذر1389- خود گزارش مفصلی را از بررسی قیمت در 173 نقطه جهان منتشر ساخت*. در این گزارش، فهرست بلندبالای قیمت بنزین، همراه با سرانه تولید ناخالص ملی این کشورها ارایه شده تا امکان مقایسه مناسب تری پدید آید. هرچند همچنان و به تایید مجدد این گزارش، برای قیمت بنزین جهانی نمی توان یک واحد مشخص پیدا کرد، با این حال به گمان من قیمت بنزین در چند کشور همسایه می تواند معیارهای قابل اتکایی در اختیار ما قرار دهد.

در پایه این گزارش، ارزان ترین بنزین جهان را کشور ونزوئلا با قیمت 2 سنت (تقریبا 20 تومان) به مصرف کنندگانش عرضه می کند و گرانترین آن را کشور آفریقایی اریتره با 253 سنت (تقریبا 2500 تومان). این آمار نشان می دهد که صرف گران بودن و یا ارزان بودن قیمت بنزین به تنهایی نمی توانند از پیشرفته بودن کشور حکایت داشته باشند.

در همین فهرست، قیمت بنزین ارایه شده در ایران، از میانگین 10 سنت برای بنزین دولتی و 40 سنت برای بنزین خصوصی، 25 سنت و سرانه تولید ناخاص داخلی 4399 دلار در نظر گرفته شده است. این حال این ارقام را مقایسه کنید با فهرستی از همسایگان ایران و کشورهای منطقه که به ترتیب قیمت بنزین و سرانه تولید ناخالص ملی آنها فهرست شده است:

کویت: ------- 24 سنت --- 27835 دلار
قطر: -------- 22 سنت --- 59990 دلار
ترکمنستان: --- 22 سنت --- 3451 دلار
بحرین: ------ 21 سنت --- 19817 دلار
عربستان: ----- 16 سنت --- 14745 دلار

همان گونه که مشاهده می شود، همسایگان جنوبی ایران و کشورهای حاشیه خلیج فارس به صورت معمول بنزین را به قیمتی ارزان تر از ایران در اختیار مصرف کنندگان قرار می دهند. در برابر این فهرست، شمار دیگری از همسایگان ایران و کشورهای منطقه هستند که بهای بنزین در آنها بیش از 25 سنت قیمت بنزین ایران است:

ترکیه: ---------- 187 سنت --- 8711 دلار (بالاترین قیمت بنزین در تمام اروپا)
ارمنستان:-------- 108 سنت --- 2615 دلار
افغانستان:-------- 105 سنت --- 501 دلار
تاجیکستان:------- 103 سنت --- 667 دلار
پاکستان:--------- 84 سنت ---- 989 دلار
آذربایجان:-------- 74 سنت ---- 4798 دلار
امارات متحده عربی:-- 45 سنت ---- 45615 دلار
عمان:----------- 31 سنت ---- 15996 دلار
یمن:------------ 30 سنت ---- 1061 دلار

می توان مشاهده کرد که همسایگان غیرنفت خیز ایران، بنزین را به مراتب گرانتر از کشورهای نفت خیز عرضه می کنند. و اگر بخواهیم مقایسه ای هم با برخی کشورهای توسعه یافته جهان داشته باشیم به فهرست زیر می رسیم:

آمریکا: ---- 56 سنت ---- 45934 دلار
کانادا: ----- 76 سنت ---- 39658 دلار
انگلستان: --- 144 سنت -- 35257 دلار
فرانسه: ---- 152 سنت -- 42413 دلار
آلمان: ----- 156 سنت -- 40832 دلار

این جدول به خوبی به ما نشان می دهد که تفاوت فاحش قیمت بنزین در آمریکا و کانادا با همتایان اروپاییشان، نه به دلیل توسعه یافتگی و یا قدرت خرید مردم است و نه به دلیل سیاست های کلان اقتصادی است که می دانیم در این کشورها مشابهت های بسیاری دارند. بلکه تنها عامل عمده این اختلاف را می توان ذخایر نفتی آمریکا و کانادا دانست که کشورهای اروپایی از آنها بی بهره اند. به عبارت دیگر، این جداول به ما نشان می دهد که هر کشور باید بر اساس شرایط ویژه خود سیاست هایش را تعریف کند. اگر امکان بهره گیری از نفت و گاز ارزان وجود دارد، طبیعتا می توان این ذخایر را به عنوان پشتوانه های اصلی اقتصاد مورد استفاده قرار داد، اما اگر امکان آن نیست (مانند کشور ترکیه) باید از دستمایه دیگری به عنوان ستون اصلی اقتصاد بهره گرفت.

من از این جهت به این مطلب تاکید دارم که مخالفت خود را با بسیاری از دوستان اعلام کنم که به گمانم بیش از اندازه تحت تاثیر برداشتی نادرست از سیاست بازار آزاد قرار گرفته اند. در این برداشت افراطی گمان می شود اگر بتوان بنزین را در یک نقطه از جهان مثلا به قیمت 100 سنت به فروش رساند، پس ما هرقدر که بنزین را زیر این قیمت به فروش برسانیم در واقع به مصرف کننده خود یارانه پرداخت کرده ایم. (با این نگاه، تمامی کشورهای همسایه ترکیه، حتی همتایان اروپایی اش در حال پرداخت یارانه هستند، چرا که این کشور با فاصله قابل توجهی گران ترین بنزین منطقه را به فروش می رساند) اتفاقا همین نگاه نادرست به صورتی رابطه دولت و مردم را تعریف می کند که گویا اگر اثبات شود که دولت یارانه ای به مردم پرداخت کرده یا یک فاجعه اقتصادی رخ داده و یا دست کم باید منت و سرکوفتی متناسب حواله مردم کرد که تحت الطاف دولت قرار گرفته اند.

خدمت این دوستان و تمامی خوانندگان گرامی یادآور می شود که برپایه فهرست های بالا، در میان کشورهای نفت خیز جهان، ایران همین الآن هم گرانترین بنزین را نسبت به سرانه تولید ناخالص ملی خود به فروش می رساند. یعنی حتی اگر کشورهای نفت خیز منطقه، با سرانه درآمدهای نجومی و قیمت های ناچیز بنزین را به کنار بگذاریم و یکراست بخواهیم ایران را با آمریکا مقایسه کنیم آنگاه درخواهیم یافت که آمریکایی ها تنها 2برابر ایرانی ها پول بنزین پرداخت می کنند و این در حالی است که به صورت میانگین 10برابر ایرانی ها درآمد دارند.

پانویس:

روزنامه آرمان منبع آمارهای خود را پژوهشی از سوی موسسه همکاری های فنی آلمان (German Technical Cooperation) معرفی کرده است.