چه می خواستیم – اقتصاد 5

اصل اول، اصلاح قوه مجریه است

دولت امید، برنامه‌های خود برای حل معضل اقتصادی کشور را بر سه اصل بنیادین بنا نهاده است. از این میان اصل نخست و کلید حل مشکلات اقتصادی ایران «اصلاح قوه مجریه» و باز تعریف دولت است که شرح آن را از متن خود برنامه دولت امید می‌خوانیم: «در این برنامه، بجای احالۀ امور به آنچه از اختیار رییس قوه مجریه بیرون است، نقطۀ شروع تحول در خود قوه مجریه و اصلاح نظام اداری آن دیده شده است. این برنامه معتقد است که با تحول در قوه مجریه یکی از گلوگاه‌های اصلی اقتصاد ایران گشوده می‌شود. وضعیت کنونی قوه مجریه و نظام اداری ایران تأثیر تمامی سیاست‌ها را بسیار محدود ساخته است. می‌توان فهرست بلندی از کاستی‌های قوه مجریه و نظام اداری ارایه داد، که مهمترین آنها عبارتند از:

- قانون گریزی
- شفافیت ناکافی
- تمرکز بیش از اندازه
- بی‌انضباطی مالی
- کمبود کارآیی

تنها در مورد یکی از این کاستی‌ها، یعنی عدم شفافیت کافی می‌توان نشان داد که قانون نظام اداری ایران پنهان کاری‌های فراوانی دارد. در حال حاضر، بسیاری از معاملات دولتی که ارزش آنها نزدیک به 30 درصد تولید داخلی است، غیرشفاف صورت می‌گیرد. با بهره‌گیری و گسترش دولت الکترونیک می‌توان خریدهای دولتی را شفاف و از فسادهای احتمالی جلوگیری کرد.

اقتصاد ایران بر دوش نفت بنا شده است و در صنعت نفت نبود شفافیت بیش از سایر بخش‌ها زیان بخش است. قراردادهای نفتی به مجلس نمی‌آیند و نمایندگان مردم از آنها بی‌اطلاعند. شفافیت در قراردادهای نفتی، جذب سرمایه‌های داخلی و خارجی را آسان می‌سازد و می‌تواند از اتلاف منابع بسیار هنگفت در بخش نفت و خالی شدن مخازن مشترك ایران به نفع همسایگان جلوگیری کند.

هر چند اصلاح قوه مجریه آرمان تازه‌ای نیست اما تاکنون اصول صحیحی برای این اقدام حیاتی برگزیده نشده است. برخی با این توهم که می‌توان با خودکامگی و سرکوب نهادهای کارشناسی و تجمیع قدرت در دست مدیران ارشد مشکلات قوه مجریه را حل نمود، دست به اقداماتی زده‌اند که آثار تخریبی آنها روز به روز بیشتر آشکار می شود. برخی دیگر نیز تنها راه حل را در کوچک سازی دولت می بینند. اما دیدگاه خودکامگی، نادرست و ویرانگر و دیدگاه کوچک سازی، ناکافی و بدون ارایۀ جایگزین‌ها، بحران ساز است. علاوه بر کوچک سازی باید از اصول حاکمیت قانون، عدالت، شفافیت، تمرکززدایی، مشارکت پذیری و احیای نظام کارشناسی برای اصلاح قوه مجریه در ایران یاری گرفت. برنامه باز تعریف دولت و قوه مجریه به صورت مستقلی ارایه شده است».

پس از معرفی هر سه اصل بنیادین، برنامه ها و راهبردهای تحقق هریک از این اصول را بیشتر باز خواهیم کرد.

پی‌نوشت:

برای پی گیری مجموعه یادداشت هایی که به بررسی و تشریح «برنامه دولت امید» می پردازند به بخش «چه می خواستیم؟» مراجعه کنید