15 – حق تابعیت انسان‌ها را رعایت کنید

«این یکی از یادداشت‌های مجموعه «همه حقوق برای همه» است که به بررسی ظرفیت‌های اجرای مواد اعلامیه حقوق بشر در قانون اساسی جمهوری اسلامی ایران اختصاص دارد»

*****

اعلامیه جهانی حقوق بشر – ماده15:

الف) هر کس حق دارد ، که دارای تابعیت باشد.

ب) احدی را تمی توان خود سرانه از تابعیت خود یا از حق تغییر تابعیت محروم کرد.

قانون اساسی جمهوری اسلامی ایران در دو اصل خود به مسئله تابعیت افراد پرداخته است:

اصل ۴۱ - تابعیت کشور ایران حق مسلم هر فرد ایرانی و دولت نمی‌تواند از هیچ ایرانی سلب تابعیت کند، مگر به درخواست خود او یا در صورتی که به تابعیت کشور دیگری درآید.
و
اصل ۴۲ - اتباع خارجه می‌توانند در حدود قوانین به تابعیت ایران در آیند و سلب تابعیت اینگونه اشخاص در صورتی ممکن است که دولت دیگری تابعیت آنها را بپذیرد یا خود آنها درخواست کنند.

همانگونه که دیده می‌شود اصل41، در چهارچوب مرزهای کشور بند15 اعلامیه جهانی حقوق بشر را کاملا رعایت کرده است و اصل42 نیز به نوعی در تکمیل آن آمده است.

پی‌نوشت:
در این مجموعه یادداشت تنها تاکید من بر روی بررسی قانون است و معمولا اشاره‌ای به واقعیات موجود ندارم، با این حال در این مورد به نظرم رسید یادآوری کنم که متاسفانه تعدادی از ایرانیان مقیم اردوگاه اشرف به دلایل سیاسی از داشتن تابعیت ایرانی محروم مانده‌اند. گمان می‌کنم موضع‌گیری سیاسی من در برابر سازمان مجاهدین خلق مشخص باشد، اما این دلیل نمی‌شود که ما صراحت قانون خود و البته مواد اعلامیه حقوق بشر را زیر پا بگذاریم. همچنین در حال حاضر ده‌ها هزار مهاجر افغان در ایران حضور دارند که بسیاری از آن‌ها تشکیل خانواده هم داده‌اند اما خود و فرزندانشان نه تابعیتی دارند و نه برگه هویت.