۹/۰۱/۱۳۸۹

چه می خواستیم؟ - اقتصاد 2

پیشنهاد جایگزین برای حذف یارانه در زمینه انرژی

«شدت انرژی»، شاخصی برای مصرف و بیانگر میزان کل انرژی مصرفی به ازای هر هزار دلار تولید ناخالص ملی است. این شاخص در کشور ترکیه 0.36، در امارات 0.41، در مصر 0.49 و در عربستان 0.8 است. اما در مدتی مشابه شدت انرژی در ایران برابر 1.41، یعنی نزدیک به سه برابر میانگین کشورهای منطقه است. همین مسئله در «برنامه دولت امید» مورد توجه ویژه قرار گرفته و راهکارهای گوناگونی برای اصلاح این روند مصرف انرژی ارایه شده است.

اولین راهکار که به نوعی می توان از آن به عنوان جایگزینی برای حذف یارانه ها هم اشاره کرد، به پروژه های اصلاح مصرف سوخت باز می گردد. در حال حاضر پروژه های سرمایه گزاری جهت بهبود مصرف سوخت با توجه به قیمت پایین سوخت داخلی صرفه اقتصادی ندارد. برای مثال فعلا دلیلی ندارد کسی هزینه استفاده از شیشه های دو جداره را تقبل کند، یا لوله کشی های آب گرم را با عایق های مخصوص پوشش دهد. جایگزینی تکنولوژی های فرسوده صنعتی با نمونه های مدرن و کم مصرف تر نیز سرنوشتی مشابه دارد. در حال حاضر دولت تصمیم گرفته که با حذف یارانه ها، قیمت حامل های انرژی را به قیمت جهانی برساند، که در این جهت صرفه جویی در مصرف انرژی ضرورتی می یابد که اقدامات ذکر شده را مقرون به صرفه می سازد. اما در عین حال گرانی و تورم ناشی از این آزاد سازی قیمت ها عواقب ناگواری دارد که هنوز هم ابعاد آن قابل پیش بینی نیست.

در برابر، دولت امید پیشنهاد می کند دولت به جای آزاد سازی قیمت ها، تنها از پروژه های بهینه سازی حمایت کند. یعنی دولت تضمین بدهد که در صورت اجرای یک پروژه بهینه سازی، دست کم تا زمان بازگشت سرمایه اولیه، هزینه سوخت صرفه جویی شده را به قیمت جهانی محاسبه کرده و در اختیار اجراکنندگان قرار دهد. به این ترتیب اجرای پروژه های بهینه سازی توجیه اقتصادی پیدا کرده، از بخش صنعت حمایت شده و زمینه ایجاد اشتغال فراهم می گردد، در عین حال نیز از اثرات تورمی حذف یارانه ها خبری نخواهد بود. به عنوان دو نمونه تحقیقاتی که در برنامه دولت امید بدان ها اشاره شده، می توان به این موارد اشاره کرد:

«خود صنعت نفت بسیاری از ایستگاه های تقویت فشار که در مسیر خطوط لوله گاز قراردارند و خودشان از گازی که عبور میدهند مصرف می کنند، از نظر مصرف سوخت مطابق استانداردهای جهانی نیستند. بررسی مقدماتی نشان میدهد که سرمایه گذاری در جهت تعویض توربینهای این ایستگاهها و استفاده از توربین های کاراتر از نظر مصرف انرژی، تنها از محل مقدار گاز قابل صرف هجویی و صادرات این گاز، در مدت قابل قبول و با نرخ بازگشت مطلوبی بازگشت سرمایه می شود.

نمونه دیگر مطالعه ای است که در مورد صنعت آجر انجام شده است. این مطالعه نشان میدهد که در بخش سنتی و قدیمی تولید آجر کشور اگر سرمایه گذاری شود و کارخانجات و سیستم های جدید تولید آجر جایگزین روش قدیمی شوند، کل این سرمایه گذاری تنها از محل صرفه جویی در میزان سوخت مصرفی به ازای تولید هر واحد آجر، در مدت مناسب و با نرخ بازگشت مطلوبی بازگشت سرمایه می شود و به عبارتی سرمایه گذاری اقتصادی و خوبی است. ضمن اینکه کاهش مصرف سوخت به نوبه خود میزان انتشار آلاینده های محیط زیست را کاهش میدهد و آجری که در فرآیند جدید تولید می شود، هنگامی که در ساختمان استفاده می شود وضعیت بهتری را از نظر عایق بودن و جلوگیری از انتقال حرارات و برودت داخلی ساختمان به بیرون، نسبت به آجرهای قدیمی دارد».

در نهایت، یک نکته جالب در برنامه دولت امید، توجه ویژه آن به مسئله «محیط زیست» است. مسئله ای که در همین بخش تاکید می شود می توان با کاهش مصرف سوخت به بهبود آن کمک کرد چرا که «دولت جمهوری اسلامی ایران با توجه به تعهدات انسانی خود، وظیفه به حداقل رساندن آلاینده های زیست محیطی را که اینک به یک تهدید جدی علیه جامعه بشری تبدیل گردیده است، نیز بر عهده دارد».

بعد نوشت:
یک نکته را در مورد این پیشنهاد فراموش کردم که اینجا و باز هم به نقل از «برنامه دولت امید» یادآوری می کنم. عملی شدن پیشنهاد فوق مستلزم یک اقدام مقدماتی، یعنی مشخص سازی مصرف سوخت بهینه برای هر واحد است: «برای این منظور ابتدا باید مصرف مورد نظر برای خانوار یا بنگاه مورد ممیزی انرژی قرار گیرد. ازطریق ممیزی انرژی، وضعیت مصرف انرژی واحد برای سرد یا گرم کردن میزان مشخصی از فضا یا فراهم کردن امکان مقدار مشخصی از تولید یک کالا یا یک خدمت مشخص می گردد و این مقدار با متوسط جهانی و بهترین نمونه ها یا نمونه های امکا ن پذیر در شرایط ایرا ن مقایسه می شود(Bench Marking) و تفاوت ها استخراج و تجزیه و تحلیل می گردند (Gap Analysis). بدنبال مشخص شدن این تفاوت ها یک پروژه تعریف می شود که بر مبنای آن باید سرمایه گذاری و هزینه برای رسیدن از وضعیت موجود به وضعیت مطلوب انجام شود».

هیچ نظری موجود نیست:

ارسال یک نظر