منبع: نیویورکر goo.gl/B5TXpQ
مترجم: امیرعلی نصراله‌زاده +Amir A N : پس
از چهار دهه انزوا به عنوان کشوری منفور، تنها در یک مدت ده روزه ایران توانست به صحنه
تجارت جهانی در شرق و غرب بازگردد. روز شنبه، ایران با تبلیغات و شکوه فراوان، میزبان
رییس جمهور چین و هیئتی متشکل از سه معاون اول، شش وزیر کابینه و یک هواپیما پر از
مدیران تجاری بود. دو کشور اعلام کردند برنامه‌هایی دارند که جاده ابریشم را این بار
با قطارهای سریع‌السیر زنده خواهد کرد. همچنین توافق شد که میزان تجارت در دهه پیش
رو به سقف ۶۰۰میلیارد دلار برسد. رییس‌جمهور چین در اولین سفرش به خاورمیانه گفت
که توافق هسته‌ای فصل جدیدی در روابط دو کشور به وجود آورده است. «چین و ایران دو
کشور مهم در حال توسعه هستند که باید به همکاری‌های منطقه‌ای و جهانی خود ادامه
دهند». رهبر بزرگترین کشور آتئیست دنیا در اتفاقی نادر، موفق به دیدار بالاترین
مقام مذهبی ایران شد.
سپس، در روز دوشنبه، رییس
جمهور ایران، برای چهار روز گفتگو با همتایان ایتالیایی و فرانسوی خود و همچنین
پاپ فرانسیس وارد خاک اروپا شد. روحانی در توییتر خود نوشت، «وارد رم شدیم.
امیدوارم که بتوانیم روابط دوجانبه خود را عمیق‌تر کنیم و برای ارتباطی سازنده از
فرصت‌ها نهایت استفاده را ببریم». در کاخ ریاست جمهوری فرانسه، روحانی با گارد
افتخاری مورد استقبال قرار گرفت و سرود ملی ایران در کشوری نواخته شد که تا کمتر
از دو هفته پیش، هرگونه رابطه تجاری با ایران را اقدامی مجرمانه می‌شناخت.
برخلاف رفتار تهران در نقض
مداوم حقوق بشر، آزمایش‌های موشکی و برقراری ارتباط با گروه‌های افراطی، ایران
جایزه‌ای بزرگ برای اروپا و بازارهای ضعیف آن است. دولت ایران پیش از این از
برنامه‌هایی برای خرید بیش از ۱۰۰ فروند هواپیمای مسافربری از شرکت ایرباس خبر
داده بود. این قرارداد که به ارزش ده میلیارد دلار تخمین زده می‌شود، آغاز به‌روز رسانی
یکی از قدیمی‌ترین ناوگان‌های هوایی دنیا است. بیشتر هواپیماهای ایران پیش از
انقلاب سال ۱۹۷۹ خریداری شده‌اند. تهران مدعی است که به بیش از ۴۰۰ هواپیمای
مسافربری دیگر در چند سال آینده نیاز دارد.
مسابقه بزرگ برای آنچه که یک
سفیر غربی در تهران آن را «آخرین معدن طلا روی زمین» توصیف کرده، شروع شده است. با
۸۰ میلیون جمعیت، ایران بزرگترین اقتصادی است که بعد از فروپاشی شوروی، به
بازارهای جهانی بازگشته و به صورت فوری نیازمند نوسازی زیرساخت‌های فرتوت خود است.
برخلاف شرق اروپا، جیب ایران بعد از دسترسی به یکصد میلیارد دلار درآمد نفتی مسدود
شده خود پر از پول نقد است.
کشورهایی که به مدتی طولانی به
رویارویی با ایران و تحریم آن پرداخته بودند، اکنون به مراوده با آن روی خوش نشان
می‌دهند. بریتانیا بعد از فتوای سال ۱۹۸۹ آیت‌الله خمینی در محکومیت سلمان رشدی به
مدت یک دهه رابطه‌ای پر تنش با ایران داشت. در سال ۲۰۰۷، پانزده ملوان بریتانیایی
در خلیج فارس به اتهام ورود به آب‌های ایران توسط سپاه پاسداران دستگیر و به مدت
دو هفته نگه‌داری شدند. در سال ۲۰۱۱ پس از غارت سفارت انگلیس توسط گروه‌های فشار، لندن
مجبور شد سفارت خود در تهران را تعطیل کند. در دهه گذشته، بریتانیا پی‌وسته پشتیبان
تحریم‌های بین المللی علیه ایران بوده است، اما هفته پیش لندن به بازگشت تهران به
جامعه جهانی چراغ سبز نشان داد.
وزیر خارجه بریتانیا، «فیلیپ
هموند» در روز اجرایی شدن توافق هسته‌ای گفت «امیدوارم شرکت‌های بریتانیایی از فرصت
بدست آمده از برداشته شدن تحریم‌های ایران، استفاده کنند. آینده به اندازه نقطه
عطفی که امروز به آن رسیدیم، حائز اهمیت است.»
بازگشت ایران پتانسیل تغییر در
تعادل قدرت و سود در خاورمیانه و به ویژه میان
روحانیون شیعه و
خاندان‌های رقیب سنی در خلیج را دارا است. بازار تشنه اما هوشمند مشتریان ایرانی، از
ترکیب بازار کشورهای عربی جذاب‌تر است. در ۱۸ماه گذشته، همزمان با پیشرفت سانت به
سانت دیپلماسی، ده‌ها هیات نمایندگی خارجی برای کاوش در پتانسیل بازرگانی ایران به
تهران رفته‌اند. آن‌ها هم‌اکنون می‌توانند قراردادهاشان را قانونا امضا کنند.
بازگشت ایران بر بازارهای نفتی
هم تاثیر می‌گذارد. تنها یک روز پس از برداشته شدن تحریم‌ها، شرکت ملی نفت ایران اعلام
کرد در مدت کوتاهی تولید خود را ۵۰۰ هزار بشکه در روز افزایش می‌دهد و تا پایان سال
این افزایش را به یک میلیون بشکه می‌رساند. تقریبا ۴۰میلیون بشکه از نفت ایران هم
اکنون به صورت شناور روی ناوها آماده فروش هستند. ورود فرآورده‌های نفتی ایران به بازار،
با وجود سقوط قیمت‌ها منبع درآمدی برای ایران، و به صورت بالقوه خسارتی برای خاندان
سلطنتی عربستان صعودی است که پیش از این نیز مجبور به استفاده از ذخایر مالی خود
برای جبران کاهش قیمت نفت شده بود.
ایران هم اکنون آزاد است که
این ظرفیت‌ها را در سیاست نیز به بازی بگیرد. کمیته اتحادیه اروپا که بازوی اجرایی
این اتحادیه است، این هفته اعلام کرد که مشغول بررسی رابطه با ایران در بخش حامل‌های
انرژی است. اروپا تقریبا یک سوم گاز و نفت خود را از روسیه دریافت می‌کند که مسکو
از آن به عنوان وزنه‌ای در روابط دیپلماتیک خود، مشخصا در مورد اوکراین، استفاده
می‌کند. بخاطر این وابستگی به روسیه، اتحادیه اروپا پس از اشغال منطقه کریمه در
اوکراین در سال ۲۰۱۴ بر سر اعمال مجازات تنبیهی دچار چند دستگی شد. یک تیم اروپایی
ماه آینده در همین رابطه به تهران سفر خواهد کرد.
روحانی یک روز بعد از برداشته
شدن تحریم‌ها به مجلس گفت: «سیاست دولت ایران در دوران پسا تحریم بر روی جذب
سرمایه‌گذاری خارجی، توسعه صادرات غیر نفتی و استفاده بهتر از منابع مالی متمرکز
خواهد بود». تهران امیدوار است که بتواند به جذب سرمایه خارجی تا سقف ۵۰ میلیارد
دلار سالانه در پنج سال آینده برسد.
بازگشت ایران برای تمام
کشورهای دنیا غیر از ایالات متحده نشانگر فرصتی تازه است. دو کشور با وجود
دیپلماسی سنگین بین جواد ظریف و جان کری در دو سال گذشته و فرصت‌های آینده بر سر سوریه، هیچ نشانی از برقراری روابط
دیپلماتیک نشان نمی‌دهند. ایالات متحده هنوز بیشتر تحریم‌های بازرگانی و سرمایه‌گذاری
را به خاطر نقض مفاد حقوق بشر و حمایت از سازمان‌های تروریستی حفظ کرده است.
رهبران ارشد سپاه پاسداران، قوه قضاییه و محافل اطلاعاتی نیز شخصا تحت تحریم قرار
دارند.
کاخ سفید در سال ۲۰۱۰ بعد از
اعمال تحریم‌های مربوط به نقض حقوق بشر گفت: «ایالات متحده همواره در کنار کسانی
که می‌خواهند صداشان در ایران شنیده شود، می‌ایستد. ما صدایی برای خواسته‌های
جهانی خواهیم بود و گوشزد کردن حقوق مردم به دولت ایران را ادامه خواهیم داد». واشنگتن
هنوز از این تصمیم منصرف نشده است. در عین حال دولت اوباما در این ماه فروش
هواپیمای آمریکایی به ایران را از فهرست تحریم‌ها خارج کرد و تهران برای خریدن
چندین بوئینگ سیگنال‌هایی فرستاده است.
اما تفاوت بزرگی بین پول گرفتن
از تهران و سرمایه‌گذاری در آینده آن وجود دارد. جمهوری اسلامی هنوز بخاطر
رفتارهای گذشته و اعمال امروز با موانع بسیاری روبرو است. شرکت‌های غربی که از
بازگشت تحریم‌ها در صورت تقلب ایران نگران‌اند. ایران باید خود را آن‌ها اثبات
کند. تهران همزمان با تلاش‌های دیپلماتیک شش قدرت جهانی برای رسیدن به توافق نهایی
به صورتی کامل مفاد توافقی مقدماتی را به مدت دو سال به اجرا در آورد و خیلی زودتر
از موعد پیش‌بینی شده، قسمت‌هایی از برنامه هسته‌ای خود را متوقف کرد و به عقب
بازگرداند. اما سال‌ها زمان می‌برد تا اعتبار ساخته شود. پس از آن ملاحظات عملی و
فیزیکی بازگشت شرکت‌ها به ایران وجود دارد، جایی که خارجی‌ها با ملیت‌های گوناگون
به زندان انداخته شده‌اند و سفارت عربستان توسط گروه‌های فشار به آتش کشیده شد.
بانک‌های بزرگ آشکارا نگران
هستند. تعدادی از آن‌ها به خاطر نقض تحریم‌های ایران مجبور به پرداخت میلیون‌ها
دلار جریمه به قانون‌گذاران آمریکایی شدند. آن‌ها نگران وجهه عمومی خود هستند.
همچنین، شرکت‌های چند ملیتی در صورتیکه تجارت ایشان در ایالات متحده با خطر روبرو
شود وارد ایران نخواهند شد. طبق قانون جدید روادید آمریکا، بازدید از ایران ورود
به آمریکا را سخت‌تر خواهد کرد. شرکت‌های خارجی همچنین با چالش‌های دیگری از جمله
مسیریابی در اقتصادی پیچیده، فاسد و به شدت محتاج اصلاحات در قوانین تجاری، یارانه‌های
عمومی و بازار کارِ ایران روبرو هستند.
بنابرین، برای مدتی، ایران
قادر خواهد بود بخشی از مسیر بازگشتش به جامعه جهانی را بخرد. شیفتگی به ثروت
ایران تازه شروع شده است. اشتیاق جهانی به از سرگیری روابط با جمهوری اسلامی موجب
بالا رفتن اعتماد عمومی در ایران شده است. روز قبل
از اجرای برجام، بورس سهام تهران رکورد رشد بیش از هزار واحد را شکست. با این حال،
مجاب نمودن سرمایه‌گذاران برای انتقال میلیاردها دلار به ایران به منظور دست یافتن
به رشد اقتصادی هشت درصدی مورد نظر ایران (که تقریبا صفر بود) و تبدیل شدن به یکی از بیست اقتصاد دنیا مشکل‌تر خواهد بود. جمهوری
اسلامی هنوز دولتی انقلابی با میراثی از تردیدها و خطرات است.
هیچ نظری موجود نیست:
ارسال یک نظر