منبع: موسسه
اطلاعات ژئوپولیتیکی استراتفور+
مترجم:
ایمان احسانی*
پیش
بینی
- تجدید حیات شورش‌های کردی یک مزاحمت مداوم برای ایران خواهد بود اما فقط اندکی کنترل مستحکم آن بر کردستان ایران را تهدید خواهد کرد.
- زمانی که دولت اسلامی (داعش) شکست بخورد،
گروه‌های کردی رقیب، بیشتر مستعد دخالت خارجی خواهند شد زیرا آن‌ها می‌خواهند
برای تسلط یافتن یکدیگر را کنار بزنند.
- ایران از نفوذش در عراق و دولت منطقه‌ای کردستان برای جلوگیری از زیاد شدن دردسرهای
گروه‌های کرد مستقر در منطقه کردستان استفاده خواهد کرد.
تحلیل
با
این که قلمرو اصلی دولت اسلامی (داعش) در حال کوچک شدن است، خیزش سریع آن به عنوان
یک دشمن جهانی و توسعه سریع قلمرو آن در
سال های ۲۰۱۳ و ۲۰۱۴ به خاورمیانه شوک وارد کرد و موجب مجموعه‌ای از صف‌بندی‌های
نظامی شد. زمانی که گروه نظامی داعش مدعی
تصرف موصل، تکریت، سنجار، زومار و کوبانی شد، یگان‌های پیشمرگه کرد با ملیت عراقی،
ایرانی، ترکی و سوری وارد عمل شدند تا آن
را متوقف کنند. امروز جبهه متشکل از چندین
کشور علیه داعش در مناطق مجاور قلمرو کردها امن‌تر و پایدارتر است.
در
عین حال گروه‌های کردی درگیر در جنگ علیه دولت اسلامی داعش مجددا آن‌ها را از نظر
نظامی قدرتمند کرده است. در ایران محل سکونت جمعیت قابل توجه‌ای از اقلیت کرد،
تاثیرات جانبی این بنیان گذاری جدید می‌تواند قابل رویت باشد. جنگ علیه یک دشمن
مشترک شروع شده است تا گروه‌های کرد ایرانی پراکنده را متحد کند هر چند جناح‌های
مختلف ناچارند برای تسلط پیدا کردن همدیگر را کنار بزنند. در همین حال که کردها در
میدان نبرد برتری کسب کرده‌اند قدرت‌های خارجی علاقه بیشتری به آن‌ها پیدا نموده‌اند.
ترکیب این عوامل کمک می‌کند که احیای شورش‌های کردی در ایران توضیح داده شود.
تجدید
حیات یک شورش
زمانی
که فرمانده جدید نیروهای مسلح ایران در ۵ جولای اشاره کرد که «متجاوزان داخلی»
جمهوری اسلامی را تهدید می‌کنند، منظورش بخش بزرگی از کردهای کشور بود. در یک دهه گذشته
ایران با حملات پراکنده‌ای از جانب گروه‌های کرد مواجه بود که معمولا بوسیله گروه
پژاک تدارک دیده می‌شد. اما در چند ماه گذشته گروه‌های کرد مختلفی سیلی از حملات
کوچک علیه پایگاه‌های دور افتاده سپاه پاسداران در مناطق شمال غربی ایران را آغاز
کرده اند. همراه با پژاک که قدیمی ترین و مهم ترین حزب کردی است حزب دموکراتیک
کردستان ایران مقاومت مسلحانه ی خود علیه تهران را از سر گرفته است و حزب کوچکتر آزادی کردستان (PAK)
نیز حملاتی علیه نیرو های سپاه انجام داده است.
زمانی
طولانی است که کنترل شورش کردها و نیز سایر شورش‌های اقلیت‌ها، اولویت نیروهای
مسلح ایران بوده است. نیروی نظامی ایران برای سرکوب چنین ناآرامی‌هایی به خوبی مستقر و تجهیز شده است. ناآرامی‌هایی
که عمدتا کردهای جمع شده در امتداد مرز کوهستانی ایران با عراق و ترکیه در آن‌ها
نقش دارند. حالا که جناح‌های کرد رقیب، نیروهای مشترکی هستند (هر چند بسیار از
اتحاد دور هستند) ایران برای اطمینان از این که ادعا‌های کردها باعث درگیری با
سایر اقلیت‌ها مانند بلوچ‌ها، آذری‌ها یا اهوازی‌ها نمی‌شود اوقات دشوارتری خواهد
داشت. اما ایران غیر از تکه تکه شدن دایمی کردها چیزی دارد که به نفعش عمل می‌کند.
چون گروه‌های کرد ایرانی عملیات خود را در سراسر مرز در کردستان عراق پایه گذاری
می‌کنند، ایران می‌تواند از نفوذ خود در عراق استفاده کند تا کردها را از دخالت
زیاد در درگیری‌های خارجی و داخلی بیرون از منطقه تحت تسلط خود بازدارد.
گروه‌های
مختلف، دغدغه‌های مشابه
جمعیت
کرد ایران ۶ میلیون برآورد می‌شود که اغلب سنی هستند و چندین حزب سیاسی همراه با
گروه‌های نظامی مرتبط با احزاب و نیروهای شبه نظامی پیشمرگه را در بر می گیرد. حزب
دموکراتیک کردستان ایران (KDPI) بیش از ۷۰ سال قبل برای دفاع از
استقلال کردستان در جمهوری مهاباد که عمر کوتاهی داشت پایه‌گذاری شد. حزب
دموکراتیک کردستان عراق (KDP)، حزب حاکم در کردستان عراق در سال
۱۹۴۶ از KDPI
جدا شد و دو حزب سال‌ها نزدیک به هم باقی ماندند و به تبادل ایدئولوژی و رهبران خود می‌پرداختند. در سال
۱۹۹۱ حکومت منطقه‌ای خودمختار کردستان عراق بعد از تاسیس خود، منطقه بی‌طرفی فراهم
کرد تا KDPI
از آن منطقه دست به عملیات بزند. در سال ۱۹۹۶ حزب مقاومت اغلب مسلحانه علیه ایران
را کنار گذاشت و از آن پس بی‌سروصدا عمل کرده است و به ندرت حملاتی علیه ایران
انجام داده است. حزب کوچکتر PAK
در سال ۱۹۹۱ بعد از این که کردستان عراق استقلالش را بدست آورد تاسیس شد و به
دنبال ایجاد یک ایران دموکراتیک و فدرال است. هر دو گروه تایید کرده‌اند که آن‌ها
توافق آتش‌بس با حکومت ایران را رها می‌کنند تا جنگ برای آزادی کردستان را تجدید
کنند. برعکس، پژاک که به طور تاریخی با حزب کارگران کردستان ترکیه (PKK)
در ارتباط است پس از تاسیس‌اش در سال ۲۰۰۴ هرگز چنین آتش‌بسی را اعلام نکرد.
همچون سایر گروه‌های اقلیت در ایران، گروه‌های کردی اغلب
خارج از مراکز اقتصادی شهری کشور زندگی می کنند. با وجود اطمینان‌هایی که رئیس
جمهور روحانی داد در مورد این که توافق هسته‌ای با غرب منجر به رشد و بازسازی
اقتصادی می‌شود، هنوز مزایای آن به کردها نرسیده است. روحانی در سفر اخیرش به
استان کرمانشاه (که با بایکوت اغلب نمایندگان مجلس همراه بود) سعی کرد با وعده کمک
یک میلیارد دلاری به دغدغه‌هایی که در مورد نابرابری اقتصادی بود پاسخ دهد. هر چند
چیز ملموسی تاکنون ارایه نشده است حکومت به وضوح سعی می‌کند اقلیت‌ها را در زمانی
که انتخابات سال ۲۰۱۷ از راه می‌رسد و فعالیت‌های شورشیان افزایش می‌یابد راضی نگه
دارد.
درخواست
کمک
حمله
گروه‌های شبه نظامی کرد به نیروهای حکومت ایران نامعمول نیست. اما به لطف نقش آن‌ها
در جنگ علیه داعش، گروه‌های کرد وحدت و اهمیت بین المللی بدست آورده‌اند. اکنون آن‌ها
به برخی حمایت‌های خارجی امیدوارند که برای جنگ با دولت اسلامی گسترش یافته است تا
مبارزه برای خودمختاری خود را به پیش ببرند. در ماه جولای PAK اعلام کرد کمک‌های بین‌المللی کردها
را قادر می‌سازد تا به نفوذ ایرانیان در منطقه پایان دهند. KDPI
نیز در بیانیه‌ای در ماه جولای
آمادگی خود برای ایجاد پیوندهایی با شرکای خارجی برای یافتن متحدانی جهت مواجهه با
تهدیدات ایران را اعلام کرد. با این حال درخواست‌های آنان برای کمک مالی و
تجهیزاتی از حامیان خارجی تا زمان تداوم شورش‌های KDPI و PAK انجام نخواهد شد. گذشته از این، تلاش‌ها
علیه دولت اسلامی داعش و تسهیل شورش‌های جدایی طلبانه در برابر یک کشور مستقل دو
موضوع کاملا متفاوت هستند.
با
این حال کشورهایی که منافع خود را در تشدید مشکلات داخلی ایران می‌بینند (مانند
عربستان سعودی و اسرائیل) ممکن است با کمک کردن به کردها موافقت کنند. شایعه است
که عربستان سعودی برای هر سه گروه شورشی
کرد از طریق کنسولگری جدید خود در اربیل پایتخت حکومت منطقه‌ای کردستان حمایت مالی
فراهم کرده است. علاوه بر این KDPI و PAK
برای وحشت بیشتر تهران مستقیما برای تقاضای مالی به ریاض متوسل شده‌اند.
شورشی
بزرگتر از کردها
نیروهای
شورشی کرد ایران بیش از پیشبرد هدف جدایی‌طلبی خود، مطالبات سایر اقلیت‌های قومی
برای استقلال را تقویت می‌کنند. در واقع این یکی از دلایل اعلامی گروه‌های کرد
برای علم کردن شورش‌های خود است. در بیانیه التزام همبستگی با سایر جنبش‌های جدایی‌طلب
در ایران، رهبر KDPI اعلام کرد که به سازمان‌های عرب،
آذری، بلوچ، ترکمن و کردی پیوسته تا کنگره ملیت‌ها برای ایران فدرال را شکل دهد.
با
ادامه این حملات، نیروهای مسلح برای جلوگیری از هرگونه تلاشی برای فدرالیسم تلاش
خواهند کرد. همزمان هرچه گروه‌های کردی بیشتری برای به مبارزه برای استقلال گرد هم
می‌آیند، رقابت بیشتر بین آن‌ها مانع جنگ آن‌ها علیه ایران خواهد شد. همان‌طور که
شورش پ ک ک ترکیه نشان داده است غلبه بر
شکاف‌های داخلی برای انجام حمله موثر علیه یک حکومت قدرتمند گفتنش راحت‌تر از
انجام دادنش است. اما تا زمانی که شورش‌ها ادامه یابد مخالفان ایرانی وسوسه خواهند
شد از آن حمایت کنند.
هیچ نظری موجود نیست:
ارسال یک نظر